روز جهانی زنان مهندس؛ پذیرش بر پایه دانش و مهارت، نه جنسیت

 

روز جهانی زنان مهندس نخستین بار در انگلستان به تاریخ 23 ژوئن سال 2014 توسط «جامعه زنان مهندس» جشن گرفته شد و در پی استقبال مخاطبان در سال 2017 به یک روز بین‌المللی و رسمی تبدیل گردید. هدف از گرامیداشت این روز، معرفی زنان مهندس به کل دنیا و جلب توجه و تمرکز به مسائل مربوط به مشاغل مهندسی زنان است.

در حالی که در سال ۱۹۱۹ کالج‌های امریکا اجازه ثبت‌نام دانشجویان دختر در رشته‌های مهندسی را نداشتند، امروزه در جوامع پیشرفته ۳۰ درصد از فارغ‌التحصیلان رشته‌های مهندسی را زنان تشکیل می‌دهند اما احتمال اینکه در آینده مانند مردان، مهندسی را شغل خود قرار دهند کمتر است.

در ایران نیز با اینکه بالغ بر ۶۰ درصد ورودی رشته‌های مهندسی در کشور را زنان تشکیل می‌دهند، آمار اشتغال زنان در برخی رشته‌های مهندسی، بسیار پایین‌تر از تعداد دانش‌آموختگان زن آن رشته است.

به بهانه این مناسبت جهانی، گفتگویی با مهندس بهار اکبری انجام داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.

 

بهار اکبری تیرآبادی، دانش‌آموخته کارشناسی رشته مهندسی نرم‌افزار کامپیوتر  و کارشناسی ارشد مدیریت کسب و کار، عضو هیئت مدیره شرکت مهندسی سازه صنعت بادبند است. او از تجربه خود به عنوان مهندس زن در محیطی مردانه و فولادین می‌گوید: «کار با آهن، حرفه آبا و اجدادی ماست. شاید به دلیل همین حس مسئولیت خانوادگی، رشته ریاضی و فیزیک را برای ادامه تحصیل انتخاب کردم. اما کم‌کم علاقه به رشته مهندسی در من شکل گرفت؛ طوری که با وجود قبولی در رشته مدیریت، تصمیم گرفتم سال بعد در کنکور شرکت کنم و وارد رشته مهندسی کامپیوتر شوم. پس از شروع کار در شرکت بادبند -هرچند که طبیعتاً همکاران ملاحظه حضور پدرم را می‌کردند- اما باز هم نگاه‌های سنگین و کنایه‌ها باعث می‌شد همواره در تلاش باشم توانایی‌های خود را هم به افراد داخل سازمان و هم به کارفرمایان و همکاران خارج از سازمان اثبات کنم تا به تدریج به عنوان یک نیروی کاربلد پذیرفته شدم. اما هیچگاه به همین بسنده نکردم و چشم‌انداز مدیریتی برای خودم تعریف کردم تا با درک و شناسایی تمام بخش‌های سازمان مانند مالی، اداری، آی‌تی و ... بتوانم نقش تأثیرگذاری در ارتقای جایگاه مجموعه بادبند در عرصه تولید و سازندگی کشور داشته باشم و باور دارم که روزی این امر محقق خواهد شد.»

وی در مورد لزوم نامگذاری چنین روزی می‌گوید: «در همه جای دنیا پذیرش زنان در شغل‌های مهندسی به سختی صورت می‌گیرد و این مسئله در ایران به دلایل فرهنگی و نگاه کلیشه‌ای به برخی مشاغل دشوارتر هم هست. تعریفی که جامعه از جایگاه شغلی زنان دارد، بیشتر معطوف به هنر است و کارهای مربوط به بخش اجرایی و فنی را مردانه تعریف می‌کند.

شاید همین تفکر است که باعث می‌شود روزی به نام زنان مهندس داشته باشیم؛ در حالی که باید یاد بگیریم افراد را بر اساس توانایی و دانش آنها قضاوت کنیم، نه جنسیت. اگر در این عرصه زن موفقی هم توانست افتخارآفرین باشد، نباید بر زن بودن او تکیه کنیم بلکه آنچه قابل تحسین است مهارت فرد است.

زنان مهندس در ایران با تنش‌های پنهان و آشکار زیادی دست و پنجه نرم می‌کنند و حتی پس از غلبه بر موانع ورود به این حرفه، ترک شغل بیشتری دارند. این امر اغلب به دلیل استرس‌های ناشی از زن بودن در رشته‌های تحت اختیار مردان است که به آنها القا می‌کند مناسب این شغل نیستند و حس پذیرفته نشدن از سوی همکاران، زیردستان و حتی بالادستان خود دارند که آنها را از مسیر کارهای فنی و اجرایی دور کرده و به سمت نقش‌هایی می‌برد که نظارتی و دفتری است یا به طور کلی از ادامه فعالیت در این حیطه منصرف می‌شوند. برای خود من بارها پیش آمده که از سوی کارگران، مدیران ارشد و حتی کارفرمایان مورد محک قرار گرفته‌ام تا اعتماد لازم را به دست بیاورند. هم زنان و هم مردان باید بدانند که توانایی‌ها و پیچیدگی‌های خاص روحی و جسمی در همه انسان‌ها وجود دارد و به جای اینکه خود را مجبور به ماندن در چارچوب‌های جنسیتی ساخته شده توسط جامعه بدانند، از ویژگی‌های منحصر به فرد خود در شغل مورد نظرشان استفاده کنند.»

مهندس اکبری در پایان می‌افزاید: «توصیه من به زنان تحصیلکرده در رشته‌های مهندسی این است که اگر حس می‌کنید علاقه شما مطابق عرف جامعه نیست به جای کنار کشیدن، پا به عرصه اجرا بگذارید تا این مسیر پذیرش و برابری سریع‌تر و قوی‌تر هموار شود.»